شوک بنزین برای مردم، فرصت طلایی برای مافیا | افشاگری کارشناسان خودرو: از رویای خودروی برقی فقط یک شعار و چند شارژر خراب داریم
رویداد۲۴ | هلیا برزویی- افزایش ناگهانی قیمت بنزین و سهنرخی شدن آن، بار دیگر حساسیت افکار عمومی را نسبت به سیاستهای انرژی و حملونقل کشور برانگیخته است. در حالیکه دولتها طی چهار دهه گذشته بارها با تصمیمات شتابزده، هزینههای سنگینی را بر دوش مردم گذاشتهاند، اکنون نیز بدون آمادهسازی زیرساختها و ایجاد جایگزینهای واقعی، افزایش قیمت سوخت در دستور کار قرار گرفته است. این درحالی است که در بسیاری از کشورها، همزمان با سیاستهای کاهش مصرف سوختهای فسیلی، مسیر استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی با حمایتهای گسترده دولتها هموار شده است.
یکی از استدلالهای دولت برای افزایش قیمت بنزین، حرکت به سمت کاهش مصرف و جایگزینی خودروهای برقی و هیبریدی است. دولت ادعا میکند با کاهش تعرفه واردات این خودروها، مقدمات این تغییر را فراهم کرده، اما شواهد نشان میدهد نه ثبت سفارش عادی برای واردات این خودروها انجام میشود و نه آییننامههای مرتبط—از جمله واردات خودرو توسط ایرانیان خارج از کشور—بهطور عملی اجرا شدهاند؛ مسألهای که با توجه به نفوذ و منافع مافیای خودروسازی داخلی چندان دور از انتظار نبود.
نکته قابلتأمل اینکه پس از سهنرخی شدن بنزین، معاون اجرایی رئیسجمهور اعلام کرده است که «کارخانهای در حال افتتاح است که قرار است خودروهای داخلی را هیبریدی کند». به این ترتیب، بهجای فراهم کردن امکان واردات واقعی خودروهای برقی و هیبریدی باکیفیت و مقرونبهصرفه، بار دیگر این پرونده نیز در کنار پرونده خودروهای بیکیفیت داخلی قرار میگیرد—چرخهای تکراری که نتیجهاش روشن است: مردم باید هزینه ناکارآمدیها را بپردازند، نه سیاستگذاران.
سوال اینجاست که آیا با گران شدن بنزین، امکان جایگزینی خودروی برقی وجود دارد؟
دولت فقط نمایش واردات خودرو را انجام داده است
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، در گفتوگو با رویداد۲۴ تأکید کرد که دولت پیش از هرگونه افزایش ناگهانی قیمت بنزین باید مسیر استفاده مردم از خودروهای برقی و هیبریدی را تسهیل و بهصورت واقعی آزاد میکرد. او گفت: «دولت هنوز نتوانسته و نمیخواهد قانون واردات خودروهای ایرانیان خارج از کشور یا خودروهای کارکرده را اجرا کند. در ظاهر نمایش آزادسازی واردات را میدهند، اما در عمل هیچ اتفاقی نمیافتد؛ یک دروغ بزرگ که با لفافهای فریبنده و عامهپسند پوشانده شده است.»
به گفته دادفر، این دو قانون در روزهای پایانی دولت رئیسی تصویب و اعلام شد، اما هرگز اجرایی نشد. «چون اراده واقعی برای دسترسی مردم به خودروهای وارداتی باکیفیت وجود ندارد.»
بیشتر بخوانید:
از قسم مسئولان تا دم خروس سفره مردم؛ چرا جامعه وعده مهار تورم بعد از بنزین سه نرخی را باور نمیکند؟
این ۵ گروه مشمول بنزین ۵۰۰۰ تومانی شدند +اینفوگرافیک
او در مقایسه سیاستهای ایران با سایر کشورها گفت: «در جهان، خودروهای برقی و هیبریدی گرانتر از خودروهای بنزینیاند و دولتها برای تشویق مردم به کاهش مصرف بنزین و آلایندگی، بستههای حمایتی و مشوقهای جدی ارائه میکنند. اما دولتهای ما در این حوزه هیچ کاری نکردهاند. فقط سال ۹۴ قرار بود تعرفه خودروهای هیبریدی ۴ درصد باشد که همان رقم هم در حال حاضر ۱۵ درصد شده؛ همین یک اقدام هم نیمهکاره رها شد. در راستای گرایش و تشویق مردم به استفاده از این خودروها هیچ کاری نکردند.»
دادفر تأکید کرد: «در تمام دنیا برای استفاده از خودروهای پاک، وام بانکی، معافیت مالیاتی و تسهیلات جدی ارائه میشود، اما در ایران نهتنها تشویقی وجود ندارد، بلکه حتی وارداتش هم تسهیل نمیشود. بعد هم ناراضی هستند که مصرف بنزین بالاست؟ تمام دولتهای ایران فقط به دنبال راههایی هستند که پول بیشتری از جیب مردم درآورند؛ کسی به فکر آلایندگی، رفاه مردم یا هزینه خانوار نیست.با این نگاه هیچگاه به تکنولوژی نوین و خودروی برقی نمیرسید.»
از ۵۰ تا ۹۵ درصد عوارض و تعرفه روی خودروهای برقی میکشند
او درباره اختلاف قیمت خودروهای برقی و بنزینی در ایران توضیح داد: «وقتی واردات آزاد نباشد، قیمت خودرو برقی در ایران جهش میکند. اگر تعرفه واردات این خودروها صفر شود، قیمت آن تقریباً برابر با خودرو بنزینی میشود و مردم انگیزه پیدا میکنند. اما الان روی خودروهای برقی از ۵۰ تا ۹۵ درصد عوارض، تعرفه واردات و هزینه شمارهگذاری میکشند!»
زیرساخت شارژ خودروهای برقی در ایران اساساً وجود ندارد
دادفر ادامه داد: «دولت حتی زیرساخت شارژ فراهم نکرده است. فرض کنید بخواهید با خودرو برقی از تهران به اصفهان بروید؛ کجا باید شارژ کنید؟ هیچ برنامهای برای این موضوع وجود ندارد. تنها راهی که دولت برای کاهش مصرف بلد است، افزایش قیمت بنزین است؛ کاری که در آن مهارت کامل دارند!»
او درباره سیاستهای اخیر دولت درباره عدم اعطای کارت سوخت به نوشمارهها گفت: «مالک شریعتی نماینده مجلس گفتهاند دولت میخواهد دوباره به خودروهای صفر کیلومتر بنزین بدهد و اصلاحاتی در طرح افزایش قیمت بنزین انجام دهد. اما واقعاً در دولتی با این عظمت کسی نیست پیش از تصویب، ابعاد یک تصمیم را بررسی کند؟ چرا شب مصوبه میدهند و صبح اصلاح میکنند؟»
دادفر ادامه داد: «پزشکیان هم می داند مردم ایران نسبت به موضوع خودرو حساسیت شدیدی دارند؛ چون ۴۵ سال است در انحصار مطلق نگه داشته شدهاند. همانقدر که گوشت و برنج برای خانواده ایرانی حیاتی است، خودرو و متعلقاتش هم نقش حیاتی دارد. دولت باید بداند تصمیمهای ناگهانی در این حوزه تبعات جدی دارد.»
بیشتر بخوانید:
خودروی هیبریدی چیست؟ | آشنایی با نمونههای موجود در ایران
رازهای پنهان بنزین در ایران؛ پاسخ خراسان به ۷ مناقشه داغ
آیا خودروهای برقی با برق خانگی شارژ میشوند؟
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در پاسخ به اینکه آیا خودروهای برقی امکان استفاده از برق خانگی را دارند؟ گفت: «بله، همه خودروهای پایهبرقی شارژر پرتابل دارند، اما مسئله این است که در سفر، دسترسی به ایستگاههای شارژ وجود ندارد.»
او تاکید کرده که تصور عمومی غلط است که فکر میکنند شارژ این خودروها برق زیادی میبرد.
دادفر افزود: «ما یک مسئلهای داریم و آن خدمات پس از فروش خودروها نه فقط برقی بلکه خودروهای بنزینی است اعم از وارداتی و مونتاژی. البته هزینه نگهداری و تعمیر خودروهای برقی به دلیل قطعات کمتر و استهلاک پایینتر، به شدت کمتر از خودروهای بنزینی است. اما قطعات یدکی خودروهای مونتاژی داخلی هم اصلا در بازار نیست. این معضل را اگر به خودروی برقی هم تسری دهید وضعیت بدتر میشود. یعنی ما برای این موضوع هم برنامهای نداریم.»
در تهران فقط چند ایستگاه شارژ داریم که اغلب هم خراب هستند
عماد جعفری، کارشناس بازار خودرو که تجربه استفاده از خودروهای برقی را دارد، در گفتوگو با رویداد۲۴ از مجموعه چالشهای این خودروها در ایران سخن میگوید. او توضیح میدهد: «اگر به کشورهای همسایهای مثل ارمنستان و گرجستان بروید ـ کشورهایی نهچندان ثروتمند ـ میبینید که کنار پمپبنزینها، پمپ LPG هم وجود دارد. یعنی زیرساخت سوخت جایگزین را فراهم کردهاند و هزینه استفاده از آن نیز پایین است. در کشورهای دیگر که خودروهای برقی فراگیر شدهاند، در هر فاصله کوتاه یک ایستگاه شارژ در کنار خیابانها یا مراکز شهری دیده میشود. آنها ابتدا زیرساخت را آماده کردهاند و بعد مردم به سمت خودروهای برقی رفتهاند.»
او ادامه میدهد: «اما ما در کشوری زندگی میکنیم که تصمیمها بیشتر شعاری است. مثلاً آقای علیآبادی می گفت فقط خودرو برقی وارد میکنیم! در حالیکه ما در تأمین برق خودمان مشکل داریم و تقریباً هیچ جایگاه شارژ مناسبی در کشور وجود ندارد.»
بیشتر بخوانید: سهم خودروهای سواری در آلودگی هوا فقط ۲۰ درصد است؛ چرا تهران هنوز آلوده مانده؟
به گفته جعفری، تعداد ایستگاههای شارژ در پایتخت بهشدت محدود است: «در تهران سه یا چهار جایگاه داریم که هر کدام دو یا سه ایستگاه شارژ دارند و گاهی فقط یکی از آنها کار میکند. صفهای طولانی ایجاد میشود. من خودم خودرو را آخر شب در پارکینگ میگذاشتم و ۸ ساعت شارژ میکردم تا همسایهها متوجه نشوند. یعنی هم با چالش کمبود برق روبهرو هستید و هم شارژ در سطح شهر. حتی فرودگاه امام خمینی که عنوان بینالمللی دارد، یک ایستگاه شارژ ندارد.»
او معتقد است: «با وجود تمام این مشکلات، مردم از خودروهای برقی استقبال بدی نکردهاند، اما زیرساختی وجود ندارد و دولت مشکل شارژ را حل نکرده است.»
راهحل سبز یا بحران جدید؟ | چرا خودروی برقی در جهان هم طالب ندارد؟
جعفری درباره اختلاف قیمت خودروهای برقی و بنزینی میگوید: «علت گران شدن خودروهای بنزینی وارداتی، تعرفههای سنگین بود؛ ۶۰ تا ۷۰ درصد. اما خودروهای برقی تعرفه پایین تری دارند و یک خودروی برقی خوب روز دنیا با ۳۵ هزار دلار قابلخرید است. با این حال ما هیچگاه نتوانستهایم قیمت نهایی را پایینتر از کشورهای همسایه نگه داریم.»
و درباره تجربه جهانی استفاده از خودروهای برقی میگوید: «بسیاری از کشورها و برندهای معتبر دنیا به این نتیجه رسیدهاند که گسترش خودروهای برقی به شکل فعلی منطقی نیست. حتی آمریکا که تسلا دارد، در حال عقبنشینی از سیاستهای کاملاً برقی است. چون خریدار میخواهد در کمترین زمان ممکن سفرش را ادامه دهد، اما حتی در کشورهایی که همهجا ایستگاه شارژ دارند، سریعترین شارژ از ۲۰ تا ۸۰ درصد حداقل ۴۰ تا ۵۰ دقیقه طول میکشد؛ در حالیکه بنزینزدن ۵ دقیقه بیشتر زمان نمیبرد.»
جعفری میافزاید: «شرایط آبوهوایی، سرما، گرما، سربالایی و تعداد سرنشینان، همه بر میزان شارژدهی تأثیر میگذارند و این موضوع در سفرهای جادهای دردسرساز است.»
تصادف پرهزینه خودروهای برقی
این کارشناس خودرو تأکید میکند: «خودروهای برقی کماستهلاکتر از خودروهای بنزینی هستند، اما وقتی عمر باتری تمام میشود، هزینه تعویض آن بسیار بالاست. مشکل بزرگتر این است که باتریها هنگام بازیافت، آلودگی شدید زیستمحیطی ایجاد میکنند. یعنی از یک طرف برای پاکسازی هوا به سراغ این خودروها میروید و از طرف دیگر با پایان عمر باتری، نوع دیگری از آلودگی آغاز میشود.»
او درباره خدمات پس از فروش نیز هشدار میدهد: «ممکن است به لحاظ نرمافزاری مشکلاتی به وجود بیاید یا وقتی تصادف میکنید هزینههای زیادی را در بردارد، چون در ایران هم لوازمش موجود نیست و هم مکانیکها اشرافی بر تعمیر این ماشینها ندارند.»
